W ramach operacji prowadzone są badania diagnostyczne badania ichtiopatologiczne (parazytologiczne, bakteriologiczne, wirusologiczne i grzybicze) oraz badania immunologiczne i szereg analiz hematologicznych i parametrów biochemicznych surowicy węgorza z wpuszczanych do wód Polski. Badania dotyczące chorób wirusowych i bakteryjnych przeprowadzane są przy zastosowaniu zaawansowanych metod immunologicznych, biologicznych (linie komórkowe) i molekularnych (PCR) oraz mikrobiologicznych.
Jednym z podstawowych celów projektu jest stałe monitorowanie stanu kondycyjnego i zdrowotnego węgorza uzyskiwanego w trakcie podchowu w kraju i sprowadzanego z zagranicy, wykorzystywanego do zarybień. W tym celu prowadzone są ukierunkowanych działania monitoringowe mające na celu określenie stanu kondycyjnego i zdrowotnego, które wykonywane są wg przyjętych procedur diagnostycznych w Zakładzie Patologii i Immunologii Ryb Instytutu Rybactwa Śródlądowego. Zakres monitorowania stanu zdrowotnego obejmuje następujące zabiegi diagnostyczne:
- Badania parazytologiczne wybranych narządów: skrzela, powłoki skórne, płetwy, przewód pokarmowy, jamę otrzewnową – badania prowadzone są wg procedur stosowanych w ZPiIR IRS w Żabieńcu z pobraniem zeskrobiny ze skóry, płetw i skrzeli w celu dokonania obserwacji mikroskopowych. Zeskrobinę przenosi się na szkiełko, dodające kilka kropel wody i przykrywa się szkiełkiem nakrywkowym. Po dokonaniu oględzin zewnętrznych ryb wykonywane są badania sekcyjne obejmujące przewód pokarmowy oraz jamę otrzewnową, gdzie poszukiwane są pasożyty wewnętrzne.
- Badania kliniczne mają na celu określenie występowania zmian na powierzchni ciała i skrzelach. Dotyczyć one będą następujących obserwacji:
- zmiany zabarwienia skóry i skrzeli,
- przekrwienia i wybroczyny na skórze i płetwach,
- przekrwienia jamy gębowej oraz obrzęk odbytu,
- nadmierna ilość śluzu na skórze i skrzelach,
- postrzępienie płetw,
- owrzodzenia i ubytki skóry, naloty i zanik płetw,
- ubytki martwicze skrzeli,
- wysadzenie lub zapadnięcie gałek ocznych.
- Badania anatomopatologiczne mają na celu ocenę stanu fizjologicznego oraz zmian patologicznych w narządach wewnętrznych po otwarciu jamy ciała. Obserwacje będą obejmować zmiany występujące w:
- przewodzie pokarmowym (stany zapalne, wybroczyny owrzodzenia),
- wątrobie i pęcherzyku żółciowym (barwa oraz zmiany zwyrodnieniowe),
- nerkach i pęcherzu moczowym (przekrwienia, obrzęki, ogniska martwicze),
- pęcherzu pławnym, śledzionie i sercu (zmiany zapalne, przekrwienia, płyn wysiękowy, drobne guzki oraz cysty).
- Badania mikrobiologiczne są wykonywane w celu określenia obecności w organizmie ryb patogennych drobnoustrojów zagrażających zdrowiu ryb:
- badania bakteriologiczne na obecność patogennych bakterii są prowadzone przy zastosowaniu metod biologicznych (podłoża hodowlane, identyfikacja systemem ApiTest). Posiewy są wykonywane każdorazowo z następujących narządów każdej badanej ryby: skóra, skrzela, nerka, wątroba, śledziona, mózg i otrzewna.
- badania wirusologiczne są prowadzone przy zastosowaniu metod biologii molekularnej z użyciem technik PCR oraz real-time PCR. Badania przewidują izolację i identyfikację wirusów RNA i DNA u węgzorza: EVEX i AnHV. W badaniach monitoringowych wymagana jest diagnostyka w kierunku obecności wirusa EVEX. Natomiast badania obecności wirusa AnHV są szczególnie istotne, gdyż wirus ten powoduje obniżenie odporności i zwiększoną zapadalność węgorzy na choroby bakteryjne i grzybicze. Równocześnie dla celów monitoringowych i epizootycznych prowadzone będą badania nad występowaniem w analizowanym materiale biologicznym innych wirusów patogennych dla różnych gatunków ryb (VHS, IHN, IPN) – węgorz jako rezerwuar wirusów patogennych dla innych gatunków ryb. Materiał do badań będzie pobierany każdorazowo od jednej ryby z następujących narządów: skrzela, nerka, wątroba, śledziona i mózg.
- Badania immunologiczne mają na celu określające stan wydolności układu odpornościowego, który gwarantuje przeżycie ryb w zmienionych warunkach środowiskowych. Badania immunologiczne obejmują:
- oznaczanie poziomu nieswoistych komórkowych mechanizmów obronnych które dotyczą aktywności fagocytów oraz limfocytów w krwi oraz narządach immunokompetentnych. Aktywność fagocytów (monocyty/makrofagi, neutrofile) oraz limfocytów (LyT i LyB) będzie określana po ich izolacji z krwi lub narządów (nerka głowowa, śledziona) przez wirowanie w gradientach Gradisolu G i L ( Polfa). Aktywność metaboliczna fagocytów będzie określana na podstawie ich zdolności do wewnątrzkomórkowego wybuchu tlenowego (RBA) po stymulacji PMA (Sigma). Natomiast zdolność fagocytów do wewnątrzkomórkowego zabijania bakterii (PKA) będzie określana metodą spektrofotometryczną. Aktywność limfocytów będzie określana poziomem odpowiedzi proliferacyjnej na mitogeny ConA (Sigma) oraz LPS (Sigma) przy zastosowaniu metody MTT,
- oznaczanie poziomu nieswoistych humoralnych mechanizmów obronnych w surowicy krwi. Badania obejmować będą określenie aktywności lizozymu i ceruloplazminy oraz poziomu gamma-globulin (Ig) przy zastosowaniu metod spektrofotometrycznych. Lizozym występujący w śluzie i surowicy zaliczany jest do najistotniejszych mechanizmów humoralnej obrony przed infekcjami bakteryjnymi. Aktywność ceruloplazminy (białka ostrej fazy) pozwala na obiektywną ocenę stanu kondycyjnego oraz ewentualnego stopnia rozwoju infekcji. Natomiast poziom Ig jest istotnym elementem odporności humoralnej przeciwwirusowej i przeciwbakteryjnej.
- Badania biochemiczne mają na celu określenie stanu kondycyjnego przez oznaczenie poziomu białka całkowitego oraz aktywność kortyzolu i poziom glukozy w surowicy jako mierników oddziaływania stresu.
